Öğretim Görv. Yunus KÖSE
Özet
Uluslararası vergi uyuşmazlıklarının önemli bir problematiği olan çifte vergilendirme, vergi idarelerinin istisna ve muafiyet gibi çözüm yollarına rağmen vergilendirme yetkisinin tahisisi kesinleşmedikçe çözülemeyen bir sorundur. Ülkeler bu sorunu vergi yetkisi tahsisini sağlayan çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları (ÇVÖA) akddederek gidermeye çalışırlar ve genelde de bu anlaşmalar için uluslararası kuruluşların uzun mesailer harcayarak oluşturdukları model anlaşmaları benimserler. ÇVÖA’ları uluslararası vergi uyuşmazlıklarının çözüme kavuşturulmasında temel çözüm metodu olarak karşılıklı anlaşma usulunü (KAU) tercih etmektedir.
KAU, ülkelerin mali idarelerini bir araya getirerek vergilendirme yetkisinin tahisisini gerçekleştiren ılımlı bir metoddur. Söz konusu uyuşmazlık üzerinde mali idarelerin, başka herhangi bir taraf olmadan karşılıklı olarak görüşmesi, çok büyük maliyet gerektirmemesi, idarelere ait bilgilerin rahatlıkla paylaşılması KAU’nün avantajlı tarafını oluştururken, mükellefin bu sürecin dışında kalması, mali idarelerin söz konusu anlaşmazlık üzerinde bir anlaşmaya varma zorunluluklarının olmaması, mükellefin iç hukuk yollarına başvurma hakkından feragat etme şartı aranması, hukuki değil de siyasi bir süreç olması dezavantıjlı tarafını oluşturmaktadır. Şüphesiz politik ve ekonomik olarak güçlü olan ülke diğeri karşısında avantajlı durumunu kullanacaktır. Dolayısıyla böyle bir sürece egemen olan unsurun siyaset değil de hukuk olması için tahkim yolu öne sürülmüştür.
Tahkim düzenlemesi, KAU’ne etkinlik kazandıracağı düşüncesi ile ÇVÖA’nın bir çoğuna temel teşkil eden OECD’nin Model Anlaşma metninde de yerini almıştır. Bu bildiride uluslararası vergi uyuşmazlaklıranın alternatif bir çözüm yolu olarak tahkimin diğer çözüm yolları içerisindeki durumu, anayasal olarak değelendirilmesi ve Türkiye’deki geleceği ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler: Uluslararası Vergi Uyuşmazlıkları, Çifte Vergilendirme Anlaşmaları, Karşılıklı Anlaşma Usulü, Tahkim
JEL Kodu: K0
İstanbul: Hiperlink Yayınları, 2018.
